TMMOB İnşaat Mühendisleri Odasından basın açıklaması
Bilindiği üzere şantiye şefliği; yapı üretimi veya mimarlık-mühendislik hizmeti gerektiren
herhangi bir imalatın plan, proje, resim ve hesaplarına, fen ve sanat kurallarına, genel
şantiye organizasyonu işlerine dair teknik mevzuata uygun olarak yürütülme ve denetlenme
işidir. Şantiye şefinin önemli görevleri bulunmaktadır; bunlardan ilki yapının fen ve tekniğe,
ruhsat ve projesine uygun olarak inşa edilmesi ikincisi inşaatın iş ve işlemlerinin planlanması,
sevk ve idaresi, üçüncüsü iş güvenliğinin sağlanması işçi sağlığının gözetilmesidir.
Açıkça görüldüğü gibi, topraklarının yüzde 93’ü aktif deprem kuşağı üzerinde bulunan
Türkiye’de, güvenli yapı üretimi ve deprem nedeniyle oluşacak zararların asgariye
indirilebilmesi için şantiye şefliği anahtar konumunda yer almaktadır.
Şantiye şefliğinin bir başka kilit rolü şantiye alanında işçi sağlığı ve güvenliğinin
sağlanmasıyla ilgilidir. Ne acıdır ki ülkemiz yıllardır işçi ölümlerinde Avrupa birinciliğini ve
dünya üçüncülüğünü bırakmamaktadır. Bu işçi ölümlerinin büyük çoğunluğunun inşaat
sektöründe yaşandığı herkesin malumudur. Dolayısıyla, iş kazalarına karşı alınacak
önlemlerde müteahhitlerin sorumluluklarını yerine getirmesinin yanı sıra, şantiye şefliğinin
yetkin kişilerce yürütülmesi hayati önemdedir.
Yapı üretim sürecinde bu denli önemli bir görev olan şantiye şefliği, gerek mevzuatta yer
alan, gerekse uygulamada yaşanan eksiklikler ve yanlışlıklar nedeniyle çözümün değil
sorunun bir parçası haline getirilmiş, ivedilikle çözüm bekleyen bir alandır.
Şantiye şefinin, taşıdığı sorumluluk ve şantiye alanında yüklendiği görevin kapsamı dikkate
alındığında şantiyeden hiç ayrılmaması gereken bir görev olması gerekir. Bir mühendisin
mevzuatta izin verildiği gibi, 30.000 m2`ye kadar 5 ayrı işin şantiye şefliğini yapma şansı
yoktur. Üstelik ilgili mevzuata göre, yapım işinin tek ruhsata bağlı veya toplu yapı niteliğinde
olması halinde yapı inşaat alanı sınırı uygulanmamaktadır. Bu koşullarda, nitelikli bir yapım
hizmeti sunmak olanaksız hale gelmiştir, gelmektedir.
Yapı ruhsatlarında şantiye şefi belirlenmesi sürecinde, mevzuatta açıkça tanımlanmış
olmasına rağmen uygulamada işin niteliğine aykırı olarak, farklı meslek disiplinleri ve
uzmanlık alanları dikkate alınmadan şantiye şefleri görevlendirilmektedir. Bilindiği gibi,
Şantiye Şefleri Hakkında Yönetmeliğin 6. Maddesinin 3. Bendinde, “Şantiye şefliğinin
üstlenilmesinde; yapım işinin konusu, niteliği, büyüklüğü ile özel ihtisas gerektirip
gerektirmediği ve ilgili imalatların oranı dikkate alınır” ifadesi yer almaktadır. Buna rağmen
uygulamada işin niteliğine aykırı şantiye şefliği taleplerinin kabul edildiği, bu konuda
idarelerin keyfi kararlar aldığı görülmektedir. Farklı meslek disiplinleri ve uzmanlık alanları
dikkate alınmadan şantiye şeflerinin görevlendirilmesi bilime ve tekniğe aykırıdır.
2020 yılına ait yapı ruhsatı verilerine göre, toplam ruhsatlar içerisinde inşaat mühendisi
üyelerimizin üstlendikleri şantiye şefliği oranının yüzde 45,8 olduğu tespit edilmiştir. Oysa,
elektrik tesisatı, mekanik tesisat, restorasyon ve elektrik ile mekanik tesisata ilişkin tadilat
ruhsatları dışındaki yapı ruhsatlarında inşaat mühendislerinin şantiye şefi olarak
görevlendirilmesi gerekir. Bunun için Odamıza kayıtlı yeterli sayıda üyemiz mevcuttur.
Yine söz konusu rapor ve deneyimlerimiz imzacılık diye tarif ettiğimiz, sadece resmi
işlemlerde görünsün diye kâğıt üstünde kalan şantiye şefliğinin ne kadar yaygın olduğunu
göstermektedir. Can güvenliği için asli bir çalışma alanı olan şantiye şefliğinin, bir deprem
ülkesinde hepimizin gözü önünde ve ilgili her kurum ve kuruluşun bilgisi dahilinde sadece
kağıt üzerinde kalması ülkemiz için bir utanç kaynağıdır. Bu durum depremle yaşamaya
zorunlu olan ülkemizde bizzat can güvenliğimiz açısından tehdit oluşturmaktadır.
Sorunun çözümü için:
İstisnai durumlar dışında, her şantiye şefi sadece bir şantiyede tam zamanlı olarak
görevlendirilmelidir.
Şantiye şefliğinin üstlenilmesinde; yapım işinin konusunun, niteliğinin, büyüklüğünün
ve ilgili imalatların oranının dikkate alınması, keyfi uygulamaların sonlandırılması için
gerekli yasal düzenlemeler yapılmalıdır.
Şantiye şefliği sürekli eğitime ve mesleki tecrübeye gereksinim duyan bir görevdir. Bu
görevi yerine getirecek kişilerin ilgili meslek odalarınca verilen eğitimlere katılıp
belgelendirilmeleri zorunlu tutulmalıdır.
Gerçeğe aykırı beyanda bulunarak şantiye şefliği üstlenilmesinin önünü geçilmesi için
şantiye şeflerinden Oda Kayıt Belgesi istenmelidir.
Şantiye şefleri TMMOB tarafından belirlenen mühendislik asgari ücretinin altında
çalıştırılmamalı, hak ve ücretleri yasal güvenceye alınmalıdır.
Odamız, şantiye şeflerinin gelişimi için mesleki eğitimleri ve gerekli belgelendirmeleri
yapmaya hazır, üzerine düşen görevleri yerine getirebilecek altyapıya, kadro yapısına ve
tecrübeye sahiptir.
Tüm meslektaşlarımızı, mesleğimizi ve haklarımızı sahiplenmeye, ilgili idareleri de
uyarılarımızı dikkate alarak önerilerimizi hayata geçirmeye, halkın can ve mal güvenliğini
ilgilendiren böylesi önemli bir konuda ivedilikle Odamızla birlikte hareket etmeye davet
ediyoruz.
TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası
Burdur İl Temsilciliği