“RÜZGARLI HAVALARDA SESSİZ KATİLE DİKKAT’’
Burdur İl Sağlık Müdürü Uzman Doktor Sırrı Şenbayram, “Karbonmonoksit öldürme potansiyeli olan; renksiz, kokusuz, tatsız, bu nedenle fark edilmesi zor bir gazdır, aynı zamanda yanıcı zehirli bir gazdır. Bu özelliklerinden ötürü sessiz katil adını almıştır. Karbonmonoksitle meydana gelen zehirlenmelerde kısa süre içerisinde tıbbi müdahale yapılmaz ise ölümle sonuçlanabilmektedir. İnsanlar zehirlendiğinin farkına bile varmadan bir daha uyanamayacakları bir uykuya dalmaktadırlar. Karbonmonoksit zehirlenmesinin size, ailenize ve sevdiklerinize zararını en aza indirebilmek için zehirlenme nedenleri, tedavisi ve zehirlenme belirtilerinin neler olduğunun farkında olmak ve bilgi sahibi olmak hayati öneme sahiptir.” dedi.
Burdur İl Sağlık Müdürü Uzman Doktor Sırrı Şenbayram, rüzgarlı havalarda karbonmonoksit zehirlenmelerine karşı vatandaşlara uyarıda bulundu.
Müdür Şenbayram’ın bilgilendirici açıklamasından pasajlar şöyle;
“Karbonmonoksit zehirlenmesi”
Karbonmonoksit öldürme potansiyeli olan; renksiz, kokusuz, tatsız, bu nedenle fark edilmesi zor bir gazdır, aynı zamanda yanıcı zehirli bir gazdır. Bu özelliklerinden ötürü sessiz katil adını almıştır. Her gün evimizde ve ofisimizde kullandığımız araç gereçler, arabamız ve diğer motorlu araçlar potansiyel karbonmonoksit kaynaklarıdır. Vücuda solunum yolu ile girer ve doğrudan kana geçerek oksijen alımını engeller, zehirlenme ve ölüme neden olur. Her yıl binlerce insanın ölümüne, kalıcı hasarlara ve sakatlıklara neden olmaktadır. Karbonmonoksit zehirlenmeleri sıklıkla; kapalı ortamlarda açık ocaklar, bacası çekmeyen soba, şofben, bacasız gaz sobalarında yakıtın iyi yanmaması nedeniyle meydana gelir. Karbonmonoksitle meydana gelen zehirlenmelerde kısa süre içerisinde tıbbi müdahale yapılmaz ise ölümle sonuçlanabilmektedir. İnsanlar zehirlendiğinin farkına bile varmadan bir daha uyanamayacakları bir uykuya dalmaktadırlar. Karbonmonoksit zehirlenmesinin size, ailenize ve sevdiklerinize zararını en aza indirebilmek için zehirlenme nedenleri, tedavisi ve zehirlenme belirtilerinin neler olduğunun farkında olmak ve bilgi sahibi olmak hayati öneme sahiptir.
“Karbonmonoksit zehirlenmesi nedir? Belirtileri nelerdir?”
Karbonmonoksit bütün dünyada birçok ölüme neden olmaktadır. Genellikle bu ölümler, doğal gaz ve karbon içeren kömür, odun, gazyağı, proban gazı gibi yakıtların tam yanmaması, soba, şofben ve diğer araç gereçlerinin hatalı kullanılması ve havalandırmanın yeterli olmamasından kaynaklanmaktadır. Karbonmonoksit zehirlenmeleri kışın insanlar ısınmak için karbon içeren bu tipte yakıtlar kullandıkları için en yüksek seviyesine ulaşır. Bu durum kış mevsimini yılın diğer zamanlarına nazaran daha riskli hale getirir. Karbonmonoksit solunduğunda kandaki oksijenin yerini almaktadır. Bunun sonucu hücreler ölmekte, oksijen açlığı ortaya çıkmaktadır. Kandaki bu oksijen açlığı anoksi olarak bilinmektedir. Bu durum; kalp, beyin gibi hayati organlara oksijen gitmesi azalmakta, bu organların zarar görmesine, işlevini yerine getirememesine neden olmaktadır. Gazın yüksek düzeyde alınması birkaç dakika içinde ölüme neden olmaktadır. Karbonmonoksit zehirlenmesinin belirtileri çok ayırt edici olmayabilir. Bu nedenle grip ve yiyecek zehirlenmeleriyle karıştırılabilmektedir. Kişiden kişiye değişen belirtiler gösterebilmesine rağmen genel bazı belirtiler şunlardır; Oksijen yetersizliğine nedeniyle deride kırmızılaşma, kısa soluk alma, göğüste sıkışma, halsizlik, baş ağrısı, baş dönmesi, mide bulantısı ve kusma, rehavet çökmesi, göğüs ağrısı , kaslarda halsizlik ve genel halsizlik, bilinç kaybı. Ancak karbonmonoksit zehirlenmesi ile grip belirtileri arasında bazı farklılıklar bulunmaktadır. Hayatımızı korumak için bu farklılığın bilmeniz çok önemlidir. Gripten farklı olarak korbonmonoksit zehirlenmesinde ateş görülmemektedir. Genel bir halsizlik hissetmenize rağmen bu halsizlik gripteki gibi kaslarda ağrılı şekilde olmamaktadır. Karbonbomonoksit zehirlenmesinin belirtileri bazen görülür bazen kaybolur, bazı zamanlarda ve yerlerde diğer zamanlara nazaran daha şiddetli olabilir. Grip belirtileri ise hastalık geçene kadar devam eder. Karbonmonoksit zehirlenmesinin belirtilerine karşı uyanık olmak önemlidir. Özellikle karbon içeren yakıt veya ekipmanları kullanan kişilerin çok uyanık olması gerekmektedir. Eğer ailenin bütün üyelerinde benzer belirtiler görülürse, bu durum hayatidir ve acilen yardım istemek gereklidir.
“Karbonmonoksit zehirlenmesinin kaynakları”
Kendinizi ve ailenizi korumak için, bu öldürücü gazın kaynaklarını bilmek hayati öneme sahiptir. Her yıl genç, yaşlı binlerce insan onları neyin öldürdüğünün farkına bile varmadan, ya kitap okurken, ya televizyon seyrederken yada uyurken karbonmonoksit zehirlenmesinden ölmektedir. Hem evimizde, hem işyerlerimizde karbonmonoksit zehirlenmesine neden olan çeşitli kaynaklar bulunmaktadır. Bunlar; Doğalgaz veya benzin, propan, gazyağı, odun, kömür ve mangal kömürü gibi karbon içeren yakıtların doğru kullanılmaması, gazı dışarı kurallara uygun olarak verilmemiş kombi, soba, ısıtıcı, ocak kullanımı, sigara dumanı, otomobil egzozu, hatalı ocak, baca, şömine, sobalarda, ısıtıcılarda hatalı bağlantı, kapalı ve küçük yerlerde gaz aletleri ve ısıtıcıların kullanımı, hatalı merkezi ısıtma sistemi karbonmonoksit içeren yakıtların kullanıldığı kapalı alanlara yeterli hava gelmesinin engellenmesi (bacada meydana gelen tıkanma gibi)
Genel Olarak Hassas Olan Gruplar;
Yaşlılar, çocuklar, hamileler, akciğer ve kalp hastaları, sigara içenler, doğmamış bebekler
“Karbonmonoksit Zehirlenmesinin önlenmesi”
Korbonmonoksit zehirlenmesinden korunmak için evin içinde ve civarında almamız gereken birçok önlem bulunmaktadır. Ayrıca işyeri sahiplerinin işçileri korumak için alması gereken önlemlerde bulunmaktadır.Bu önlemler; Kullandığınız soba, ocak, gazlı ısıtıcılar, fırın, şömine gibi bütün yanmalı aletleri sertifikalı ve eğitimli profesyonellere düzenli olarak kontrol ettirin. Düzenli olarak baca deliğini kontrol edin ve havalandırmanın yeterli olduğundan ve yanan gazın rahat bir şekilde dışarı verildiğinden emin olun. Dumanını dışarı veren araç gereç seçin, bu aletleri daima kullanım kılavuzlarına göre kullanın. Yanma esnasında gerekli olduğu durumlarda kapı ve pencereleri açarak havalandırın. Kontrol edilmemiş ve havalandırması olmayan ısıtıcıların bulunduğu odalarda uyumayın. Evinizde ısınmak için asla gaz sobası kullanmayın. Dumanın hızlıca birikeceği kapalı yerlerde herhangi bir yakıtla yanan araç gereç kullanmayın. Oturduğunuz ve uyuduğunuz yere yüksek standartlarda CO detektörü monte ettirin. Bu detektör yüksekte veya tavanda olmalı çünkü CO hızla yükselir. Karbonmonoksit zehirlemesinin belirtileri ve yapılması gerekenler hakkında bilgi sahibi olun, Arabanızı motoru çalışırken garajda bırakmayın.
“Karbonmonoksit kaçağından şüphelenirseniz ne yapmalısınız?”
Eğer evinizde bir karbonmonoksit kaçağından şüphelenirseniz yapacağınız ilk şey orayı terk etmektir. Sanki bir yangın varmış gibi hareket edin. Asla kendinize ait eşyaları almak için vakit harcamayın. Kim varsa herkes derhal o alanı terk etmeli ve temiz havaya çıkmalıdır. Giderken açabileceğiniz pencere kapı varsa açın. Yetkili kuruluşa kaçaktan şüphelendiğinizi bildirin. Yetkililer tarafından güvenilir olduğu bildirilene kadar herhangi bir nedenle kesinlikle geri dönmeyin. Derhal hastaneye gidin ve ailenizin bütün fertlerini karbonmonoksit zehirlenmesi açısından kontrol ettirin. Kullandığınız yanmalı bütün araç gereçleri, havalandırmayı, bacayı yetkili kişilere kontrol ettirmeden kullanmaya başlamayın. Gelecekte tekrar bu problemle karşılaşmamak için bu araç gereçleri düzenli olarak kontrol ettirin. Sessiz Katil’in kurbanı olmayalım, sağlıklı günler. Eğer karbonmonoksit zehirlenme belirtisi gösterirseniz, vakit kaybetmeden 112 Acil Çağrı Merkezi’ni arayarak destek isteyiniz.”